Чӑваш Республикӑн ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнче шӑпӑрлансене чӑвашла вӗрентеҫҫӗ. Ҫак эрнере «Чӗвӗл-чӗвӗл чӗкеҫсем» клубӑн кӑҫалхи пӗрремӗш занятийӗ иртнӗ. Ачасем теттесене вӗренме тытӑннӑ.
Занятие пынӑ хулари 75-мӗш ача пахчине ҫӳрекен ачсем халӗ тетте, мечӗк, пукане, упа, мулкач сӑмахсене пӗлеҫҫӗ.
Ӳлӗмрен ачасем «Чӗрчунсем», «Апат-ҫимӗҫ», «Тумтир», «Эрне кунӗсем», «Ҫулталӑк вӑхӑчӗ», «Манӑн юлташ» тата ытти темӑа сӑмахсене ӑша хывӗҫ.
Вулавӑшӑн пресс-секретарӗ Инна Капитонова пӗлтернӗ тӑрӑх, клуб ертӳҫисем (вӗсем — библиотека ӗҫченӗсем) шӑпӑрлансем чӑвашла сӑмахсене ҫӑмӑллӑн вӗренме пултарасса шанаҫҫӗ.
Чӑваш республикин ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗ ҫамрӑк авторсен «Ҫӗнӗ ятсем уҫатпӑр — Открываем новые имена» литература конкурсӗ малалла пынине аса илтерет. Кулленхи, шучӗпе саккӑрмӗш, хальхи чӑваш ҫырулӑхне йӗркеленӗренпе 150 ҫул ҫитнине халалланӑ. Ӗҫсене 2022 ҫулхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗ тӗлне пӗтӗмлетӗҫ.
Литература конкурсне ӗҫсене чӑвашла та, вырӑсла та ярса пама юрать. Хутшӑнакансен ӳсӗмӗ — 15 ҫултан пуҫласа 35 ҫул таран. Хайлавсен калӑпӑшӗ 12 шрифтпа хатӗрленӗ А4 форматлӑ 20 страницӑран ытла пулмалла мар. Конкурс йӗрки-шывӗпе туллин вулавӑшӑн сайтӗнче паллашма пулать.
Конкурс йӗркелӳҫисем палӑртнӑ тӑрӑх, чи лайӑх ӗҫсене республикӑри хаҫатсенче пичетлесе кӑларӗҫ, ҫавӑн пекех вӗсем конкурс ячӗпе тухакан литература хайлавӗсен пуххин улттӑмӗш кӑларӑмне кӗрӗҫ.
Чӗмпӗрте «От пиктограммы до буквы» (чӑв. Пиктограммӑран пуҫласа саспалли таран) чӑваш ҫырулӑхӗпе ӗҫ тетрадьне чысланӑ.
Ӗҫ тетрадьне чӑваш ҫырулӑхне йӗркеленӗренпе 150 ҫул ҫитнине халалланӑ. Ӑна тӑвас тесе Чӗмпӗрти тӗп вулавӑш тытӑмӗпе асӑннӑ хулари культура управленийӗ пулӑшнипе ҫине тӑнӑ.
Чӗмпӗрти ҫав культура учрежденийӗ «Смотрю и вижу» (чӑв. Пӑхатӑп тата куратӑп) ярӑмпа 11-мӗш кӑларӑм кун ҫути кӑтартнӑ. 11-мӗшне, ав, чӑваш ҫырулӑхне халалланӑ.
Ӗҫ тетрачӗпе Б.В. Аржанцев ячӗллӗ 25-мӗш ача-пӑча вулавӑшӗн сайтӗнчи «Рабочие тетаради» ярӑмра паллашма пулать.
Чӑваш Енӗн Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Елена Еньккан «Повествование о чувашах» кӗнеки пичетленсе тухнӑ.
«Пирӗн халӑхӑмӑрӑн историйӗ пуян. Халӗ пире «чӑвашсем» теҫҫӗ. Ӗлӗк-авал вара пире урӑх ятсемпе (этнонимсемпе) пӗлнӗ», – тесе ҫырнӑ хыпарта.
Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленсе тухнӑ кӗнеке Елена Еньккан – хушса пуянлатнӑ виҫҫӗмӗш кӑларӑмӗ.
Кӗнеке рецензенчӗ – филологи наукисен докторӗ Н.И. Егоров, редакторӗ – В.Н. Алексеев, художникӗ – Е.В. Александрова.
Елена Енькка чӑвашсен историйӗпе паллаштарнӑ. Халӑхӑмӑр утса тухнӑ кун-ҫула, вӑл пурӑннӑ вырӑнсене картта ҫинче кӑтартса панӑ. Автор чӑваш чӗлхи ҫинчен те нумай ҫырса кӑтартнӑ.
| КӐР | 04 |
Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр (ку ӗҫе тахҫантанпах тӑвайманччӗ-ха...). Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).
Мӗн-ха вӑл ийе?..
Ийе чӑмланӑ, тени пур. Ачана пӗччен хӑварсан ийе вӑрлама пултарать, тенӗ тата ӗлӗк. Ийе тенине кашни чӑвашах илтнӗ-ха ӗнтӗ. Акӑ, Н. И. Ашмарин словарӗнче те Ийе пирки виҫӗ страница ҫырнӑ. «Ийе мунчара пурӑнать... Ийе чӑмлать... Ийе тытсан, выльӑх-чӗрлӗх хутланса ӳкет, ӑҫта выльӑх-чӗрлӗхӗн пуҫне те ҫавӑрса лартать...»
Ийе шывра пурӑннине калани те пур. Хӑшпӗр чухне ӑна шыврипе те, вутӑшпа та пӑтраштаратпӑр, хӗрт-сурт пек те куратпӑр. Пӗр ҫӗрте вӑл арҫын, ытларах вара хӗрарӑм пек курӑнать.
«Ийе шывран тухрӗ те ылтӑн турапа ҫӳҫне турама тытӑнчӗ. Кайран каллех шыва чӑмрӗ. Тепре тухсан вара «ман тура ӑҫта?» тесе кӑшкӑрашма тытӑнчӗ», — каласа кӑтартатчӗ ман асанне Ӑста-Наҫтук. Вӑлах тата темле Хветут ийе турине килне илсе таврӑннине, ийе вара ҫӗрле ун ҫурчӗ тавра йӗре-йӗре ҫӳренине, «турана пар!
«ОТР» телеканал хӑйӗн кураканӗсене Ҫӗнӗ ҫул умӗн ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи Хӗл Мучисене саламлаттарать. Ӗнер, раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, телекуравҫӑсене чӑваш Хӗл Мучийӗ ырӑ суннӑ.
Унӑн асамлӑ туйи ҫемӗ те каласа кӑтартнӑ. Хӑй вӑл сӑхман тата чӑвашла эрешпе капӑрлатнӑ калпак тӑхӑннӑ. Юрпике те чӑвашла тумланнӑ. Пуҫне вӑл тухья тӑхӑннӑ.
«Телекуравҫӑсене Ҫӗнӗ ҫул ячӗпе саламлатӑп. Ырлӑх-сывлӑх сунатӑп!» — саламланӑ Хӗл Мучи тӑван чӗлхепе. Унтан вӑл тата Юрпике салама вырӑсла вӗҫленӗ.
Японири Киото хулинче чӑваш чӗлхи курсне йӗркеленӗ. Кун пирки «Хавал» ушкӑн «Контактра» страницӑри хӑйӗн пабликӗнче пӗлтернӗ.
«Унта Масанори Готто вӑл курса ертсе пырать пулӗ. Мӗншӗн тесен Японире чӑн чӑвашла калаҫма пултараканни Масанори кӑна», — тесе пӗлтернӗ хӑйӗн шухӑшне ҫав хыпара вуласа пӗлнӗ хыҫҫӑн Наталия Кашкар ятлӑ ҫын. «Тата Yuto аванах калаҫма пӗлет. Масая кӑшт кӑна. Анчах та вӗрентмешкӗн пуҫламӑш шайра ҫителӗклӗ)», — хуравланӑ ӑна Александр Блинов.
Чӑваш чӗлхи урокне «Ютуб» видеохостингра «Turkbodn diLanguage» страницӑра вырнаҫтарнӑ.
Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи вӑтам шкул Ҫӗнӗ ҫула черетлӗ ҫитӗнӳпе кӗтсе илет. Унти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Алина Николаева «Контактра» ушкӑнри шкул пабликӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсем ҫулсеренех район шайӗнчи уроксен фестивальне хутшӑнаса пӗр-пӗрин опычӗпе паллашаҫҫӗ. Кӑҫал ӑна Сӑрпа Хусан чиккисен хӳтӗлевҫисене халалласа ирттернӗ».
Л.В. Пучков ячӗллӗ Чӑрӑшкасси шкулӗнчи 5 класс ачисем ҫав урокра поэзин тӗнчин асамлӑхӗпе, сӑвӑ ҫырас вӑрттӑнлӑхсемпе паллашнӑ. Урока хаваслӑрах, тухӑҫлӑрах тума инҫет мелпе ҫитнӗ Юрпике (Шупашкарти пукане театрӗн артистки Оля Тарасова) пулӑшнӑ.
Фестиваль валли ирттернӗ 25 минутлӑх видеоурока район шайӗнчи жюри ҫӗнтерӳҫӗсен йышне кӗртнӗ.
Мускавра пурӑнакан Василиса тата Кирилл Ербулатовсем «Кушакпа йытӑ» юптарӑва пӑхмасӑр каласан панине ӳкерсе илнӗ, видеона «Ютуб» видеохостингра вырнаҫтарнӑ.
«Маттурсем! Мӗнле вӑрӑм пулсан та вӗреннӗ, интонаци мӗне тӑрать!» – ырланӑ вӗсене «Хавал» ушкӑн «Контактра» страницӑра.
Асӑннӑ ушкӑнра хыпарланӑ тӑрӑх, ачасем иккӗшӗ те Мускавра ҫуралса ӳснӗ. Вӗсемпе мӗн ҫуралнӑран чӑвашла калаҫма ҫемье ятарлӑ ҫынна тупнӑ.
Шупашкарти е чӑваш ялӗсенчи хӑш-пӗр ҫемьен вӗсенчен тӗлӗнмелӗх, чӑн та, пур.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ «Республикӑн пӗрлехи экзаменне 2021 ҫулта тытма хатӗрленесси» семинар ирттернӗ.
Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем Анна Егорова доцент ертсе пынипе республикӑн пӗрлехи экзаменӗн тытӑмӗпе тата тӗллевӗпе, текст тишкермелли меслетлӗхпе паллашнӑ, тест ыйтӑвӗсене хуравлама вӗрентес ӗҫе йӗркелемелли тухӑҫлӑ формӑсене алла илнӗ, изложенипе сочинени ҫырма вӗрентмелли хӑнӑхӑва аталантарса ҫирӗплетнӗ, шкул ачисен экзамента пулакан паллӑрах йӑнӑшӗсене тишкернӗ.
-1.7 °C